De apotheker en zelfzorg

Door de toenemende druk op de gezondheidszorg is het belangrijk dat mensen zelfredzamer worden bij de behandeling van veel voorkomende kleine kwalen. Het geven van voorlichting over zelfzorg kan mensen in staat stellen om goed geïnformeerd beslissingen te nemen over wat ze zelf kunnen doen om hun klachten te verlichten. Vaak wordt een receptgeneesmiddel voorgeschreven voor kwalen waarvoor ook zelfzorggeneesmiddelen beschikbaar zijn. Dat is jammer, want met een passend zelfzorgadvies worden mensen zelfredzamer bij een herhaling van (soortgelijke) klachten en zullen ze minder snel een beroep doen op de (overbelaste) huisarts. Apothekers zijn specialisten op het gebied van geneesmiddelen. Toch is hun rol op het gebied van zelfzorgadvies nog beperkt. Een gemiste kans?

De rol van de apotheker bij zelfzorgadvies
Dr. Rian Lelie-van der Zande (apotheker geneesmiddel en maatschappij) is onlangs gepromoveerd met haar proefschrift The role of the community pharmacist in minor ailments: Focus on uncomplicated urinary tract infection in women waarin zij de rol van de openbaar apotheker bij de behandeling en preventie van kleine kwalen onderzoekt. In haar onderzoek focust Rian Lelie op (herhaalde) blaasontsteking bij vrouwen. De uitkomsten van haar onderzoek kunnen echter ook door vertaald worden naar andere kleine kwalen. Uit het onderzoek blijkt dat er ruimte voor verbetering is voor een optimaal klimaat voor zelfzorgadvisering in de apotheek om de kwaliteit van het zelfzorgadvies te verbeteren. 

Overleg tussen huisarts en apotheker
Als belangrijke belemmeringen voor het bevorderen van kwalitatief zelfzorgadvies door apothekers noemt Rian Lelie het ontbreken van parate kennis over kleine kwalen, een goede samenwerking tussen apotheker en huisarts op gebied van zelfzorg, tijdsdruk en voorrang voor receptmedicatie.
Een belangrijke taak van Neprofarm is het geven van voorlichting en advies over zelfzorg, ook aan zorgprofessionals. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) heeft in opdracht van Neprofarm een aantal modules over zelfzorg ontwikkeld voor het farmacotherapeutisch overleg tussen huisartsen en apothekers (FTO).

De consument
Ook benoemd Rian Lelie in haar proefschrift de taak voor apothekers, andere zorgverleners en overheidsorganisaties om consumenten bewust te maken van het belang van veilig gebruik van zelfzorggeneesmiddelen. Met de website Zelfzorg.nl biedt Neprofarm consumenten betrouwbare informatie over (milde) gezondheidsklachten en (kleine) kwalen, maar ook welke oplossingen er zijn voor het verlichten van de klachten, de beschikbare zelfzorggeneesmiddelen en wanneer het nodig is een arts te raadplegen. Alle geneesmiddelen op Zelfzorg.nl zijn voorzien van de originele, door de overheid goedgekeurde bijsluiter. 

Conclusie
Dr. Lelie concludeert dat openbaar apothekers een belangrijke rol kunnen spelen bij zelfzorgadvisering en zo de druk op de huisarts kunnen verlichten.