Pia Dijkstra, Tweede Kamerlid D66: ‘Huisarts heeft verantwoordelijkheid te wijzen op drogist of apotheek’

Wij vroegen Pia Dijkstra, Tweede Kamerlid D66, zich bezighoudend met de volksgezondheid, naar haar visie op zelfzorg: ‘Nederland heeft één van de beste zorgstelsels ter wereld, maar het mag wel goedkoper. Bijvoorbeeld door middel van zelfzorg.’ Uit onderzoek van Multiscope uitgevoerd in opdracht van Neprofarm, komt onder meer naar voren dat de huisarts nog te vaak (46% bij eenvoudige klachten) recepten uitschrijft, daar waar de patiënt zelf voor naar de drogist of apotheek had kunnen gaan.

Wat vindt u van de uitkomst van het onderzoek?

‘De zorgkosten in Nederland stijgen in hoog tempo. Daarom is het belangrijk om alle mogelijkheden om kosten te besparen die niet ten koste gaan van de kwaliteit van zorg, goed te bekijken. Waar nodig moeten we actie ondernemen, bijvoorbeeld door middel van preventie. Door hier meer op in te zetten, kan medicatie in veel gevallen worden voorkomen. Ook willen we verkeerde prikkels uit het systeem halen. Zo heeft de huisarts ook de verantwoordelijkheid om niet onnodig recepten uit te schrijven en mensen soms te wijzen op de mogelijkheden bij de drogist of apotheek. Maar ik ga er in principe vanuit dat een huisarts altijd handelt in het belang van de patiënt. Het is, zoals gezegd, belangrijk dat de huisarts patiënten juist informeert. Dat is een taak die in de spreekkamer plaats zal moeten vinden.’

Wat doet uw partij om zelfzorg op de kaart te zetten?

‘Zelfzorg is een breed begrip. D66 heeft enkele voorstellen gedaan in haar verkiezingsprogramma die wij graag gerealiseerd willen zien. Zo willen we binnen het huidige zorgstelsel experimenteren met vormen van zorgbekostiging die het vervangen van dure door goedkopere zorg bevorderen. Denk hierbij aan zelfzorg, maar ook aan preventie, vroegsignalering en -interventie. Dit kan bijvoorbeeld met populatiebekostiging. De overheid maakt hiervoor afspraken met zorgverzekeraars en gemeenten over die experimenten en biedt ze de benodigde speelruimte door flexibele toepassing van mededingingsregels.  We willen ook experimenteren met “kijk- en luistergeld” voor huisartsen en specialisten, zodat zij niet een perverse prikkel hebben om onnodig diagnoses te stellen en interventies voor te schrijven. Ook moeten de prikkels weg die investeringen in eHealth belemmeren. Maar bij zelfzorg kun je ook denken aan het maken van gezonde keuzes. Kiezen voor de fiets, of de trap in plaats van de auto of de roltrap. De overheid kan hierin een belangrijke rol spelen door Nederlanders goed te informeren. Alleen als iemand goed geïnformeerd is, kan een weloverwogen keuze gemaakt worden.’

U bent een grote pleitbezorger van hervormingen in de zorg. Wat zijn volgens u de verbeterpunten?

‘Vooropgesteld: Nederland heeft één van de beste zorgstelsels ter wereld. Alle Nederlanders hebben toegang tot dezelfde kwalitatief hoogwaardige zorg. Maar dat betekent niet dat we achteruit kunnen leunen. De zorgkosten stijgen in een hoog tempo, initiatieven om de zorg nog beter te maken moeten we omarmen. Ik wil de kwaliteit van de zorg verbeteren door duidelijke kwaliteitsindicatoren op te stellen, waar mogelijk populatiebekostiging in te zetten en volumenormen af te spreken met ziekenhuizen. En ook door verkeerde financiële prikkels weg te halen, die nu uitnodigen tot behandeling terwijl dit soms niet nodig is. Ook wil D66 medisch specialisten in loondienst en geen winstuitkering bij zorgverzekeraars. De regeldruk moet drastisch omlaag; het is onbestaanbaar dat een verpleegkundige soms wel 30% van haar tijd kwijt is aan administratief werk.

Ook de ouderenzorg blijft een belangrijk aandachtspunt voor D66. We maken €400 miljoen vrij voor verpleegkundigen. Daarnaast moeten bestuurders op de werkvloer komen zodat er geluisterd wordt naar de wensen van patiënten en verpleegkundigen. En preventie moet veel meer onder de aandacht komen in de opleidingen van artsen. Verder zetten we in op een gezonde leefstijl, onder andere op scholen.’

Stelling I: De zorgtransitie van eerste- naar nuldelijn is geslaagd

‘Oneens. Er is al een aantal goede veranderingen doorgevoerd, onder andere op het gebied van preventie. Maar bij de samenwerking tussen de verschillende zorgverleners valt er nog veel te winnen. Dit is ook niet een transitie die in één keer klaar is, maar die continu om innovatie vraagt.’

Stelling II: De consument is beter dan ooit in staat om voor zichzelf te zorgen

‘Eens. De patiënt kan relatief simpele zaken zelf oplossen door producten die hij of zij bij de drogist of apotheek kan verkrijgen. En mensen kunnen met gebruik van gezondheidsapps, maar ook fitheidsapps meer aan zelfzorg doen. Dat betekent niet dat hier geen ruimte is voor verbetering. Het blijft echter belangrijk dat de huisarts voor iedereen toegankelijkheid is. De huisarts speelt een belangrijke rol in vroegsignalering, en moet ook bij twijfel altijd bezocht kunnen worden.’

Stelling III: Zelfzorgmedicatie wordt nog te vaak voorgeschreven door de huisarts

‘Eens. Zoals gezegd, handelt een huisarts altijd in het belang van de patiënt. De huisarts levert de zorg die de patiënt nodig heeft. Daarnaast heeft de huisarts een verantwoordelijkheid om niet onnodig recepten uit te schrijven. Het is goed als de huisarts de patiënt informeert indien er een middel voor handen is, dat de patiënt ook zonder recept zelf zou kunnen halen bij de drogist of apotheek.’