Zelfzorg heel normaal in huisartsopleiding

Zelfzorg is voor aankomende huisartsen een normaal verschijnsel, zegt Frits Bareman, plaatsvervangend hoofd huisartsopleiding van Erasmus MC. De opleiding leert ze hoe ermee om te gaan.

Zit zelfzorg als onderwerp in het lespakket van aankomende huisartsen?

“Natuurlijk is zelfzorg een onderwerp dat we behandelen op de huisartsopleiding. Het hoort bij het onderdeel communiceren met de patiënt. Toenemende zelfredzaamheid is een maatschappelijke ontwikkeling. De huisarts en de huisartsopleiding gaan mee in deze ontwikkeling.”

Hoe denken aankomende huisartsen over zelfzorg?

“Zij weten niet beter dan dat patiënten zich goed informeren over hun eigen gezondheid en klachten. Ze zijn zelf groot geworden met het internet, ze vinden het niet meer dan normaal om daar informatie te zoeken. Zelf doen ze dat ook en terecht. Er zijn steeds meer goede apps in omloop, zoals Thuisarts.nl, Zelfzorg.nl en Moetiknaardedokter.nl. Daar is betrouwbare informatie te vinden over hoe om te gaan met gezondheid en gezondheidsklachten. Deze informatie heeft de plaats ingenomen van de folders die vroeger bij de huisarts lagen.”

Hoe kijkt de opleiding aan tegen zelfzorg?

“Als je zelfzorg kunt toepassen als huisarts, zou ik het niet laten. Het is alleen maar goed als patiënten niet voor elke klacht meteen de huisarts raadplegen. Voor hoofdpijn of hoesten hoef je immers niet direct naar de dokter. Maar je wil geen alarmsignalen missen van je patiënten, dus wil je wel met ze in contact blijven.”

Bent u als opleider niet bang dat huisartsen de grip op hun patiënten verliezen?

“Er zijn geen signalen waaruit blijkt dat het vaak misgaat met patiënten die hun eigen gezondheid bewaken. Hetzelfde geldt voor het gebruik van geneesmiddelen. Tegenwoordig zijn er veel meer vrij beschikbare geneesmiddelen dan vroeger, toen er veel meer op recept werd verstrekt. Toch gebruiken mensen geneesmiddelen zorgvuldig, het gaat niet vaak mis. Mensen zijn eraan gewend geraakt om zichzelf goed te informeren en gaan daar verantwoord mee om.”

Wat leren aankomende huisartsen over zelfzorg?

“Vooral hoe ze er mee moeten omgaan. Veel patiënten hebben zelf een duidelijk idee van wat er moet gebeuren als ze bij de huisarts komen. Soms hebben ze al helemaal uitgestippeld wat ze nodig denken te hebben, en gaan ze alleen naar de huisarts voor een recept of een doorverwijzing. Dat is niet leuk, maar het heeft geen zin om de patiënt tegen te spreken. Beter is het om te vragen of de patiënt zijn informatie met je wil delen. Dit valt goed te oefenen.”

Betekent dit dat huisartsen de geïnformeerde patiënt toch wat lastig vinden?

“Nee hoor, dit zijn uitzonderingen. Vaak willen patiënten hun idee toetsen bij de huisarts. Wij leren huisartsen om in die gesprekken een vangnetconstructie aan te brengen. Bijvoorbeeld door te adviseren om terug te komen als de kwaal niet overgaat. Of door het uitschrijven van een recept voor als de klachten aanhouden. De betrokken huisarts en de geïnformeerde patiënt, zo liggen tegenwoordig de verhoudingen. De nieuwe generatie huisartsen kan daar uitstekend mee omgaan.”