Wat doen Nederlanders bij eenvoudige gezondheidsklachten?

Zelfzorg en afwachten: zo gaan Nederlanders om met milde gezondheidsklachten
Uit twee consumentenonderzoeken, uitgevoerd in november 2024 en januari 2025 onder meer dan 2.000 Nederlanders, blijkt dat de meerderheid van de ondervraagden regelmatig last heeft van eenvoudige gezondheidsklachten. Denk aan verkoudheid, spierpijn, hoofdpijn of maagklachten. Veel mensen kiezen voor zelfzorg of wachten tot de klacht vanzelf overgaat.

Veelvoorkomende klachten
Meer dan 86% van de ondervraagden had het afgelopen jaar minstens één kleine kwaal. De meest gemelde klachten waren:

• Verkoudheid, griep, hoesten of keelpijn (67,7%)
• Spier-, gewrichts- of rugpijn (56,6%)
• Hoofdpijn (47,3%)
• Buikklachten zoals brandend maagzuur of diarree (37,3%)
• Huidklachten zoals voetschimmel en koortslip (24,5%)
• Allergie zoals hooikoorts (23,2%)

Gemiddeld had men 2,9 keer per jaar te maken met zo’n kwaal.

Hoe gaat men met deze klachten om?

• 34,2% gebruikt een zelfzorgmiddel zonder tussenkomst van een arts
• 38,4% doet niets en wacht af
• 23,4 % zoekt contact met de huisartspraktijk

Hoe ernstiger de klacht ervaren wordt, hoe groter de kans dat men toch contact opneemt met de huisarts (tot 41% bij de klacht waar men het meeste last van had). Bij lichte klachten doet 56% niets.

Weinig zelfzorgadvies vanuit de zorgpraktijk
Van de mensen die contact opnamen met de huisartspraktijk kreeg ruim 80% een afspraak met de huisarts. 15% ontving een zelfzorgadvies van de assistent of huisarts. Een kleine minderheid (2,6%) kreeg te horen dat de klacht vanzelf zou overgaan. Wanneer men bij de huisarts kwam kreeg 58,4% een receptgeneesmiddel voorgeschreven.

Mensen staan open voor zelfzorgadvies
Er is wel draagvlak voor zelfzorg. Van alle ondervraagden gaf 37,9% de voorkeur aan een concreet advies voor een zelfzorgmiddel. En van degenen die een receptgeneesmiddel kregen, zei meer dan de helft (55,8%) dat een advies voor een zelfzorgmiddel ook voldoende zou zijn geweest – zelfs als ze in eerste instantie voor een recept kwamen. Omdat ze van hun klachten af wilden en vertrouwen hebben in het advies van hun huisarts.

Zelfzorgervaring stimuleert zelfredzaamheid
Van de ondervraagden die eerder een zelfzorgmiddel gebruikten, gaf meer dan 80% aan dit bij een herhaalde klacht opnieuw te doen. Van de mensen die eerder de huisarts raadpleegden daarentegen nam de meerderheid (64%) opnieuw contact op bij herhaling van de klachten, in plaats van zelfstandig te handelen. 48% van de ondervraagden die een zelfzorgadvies van de huisarts kregen, gaven aan de klachten voortaan zelf op te lossen met een middel dat vrij verkrijgbaar is.

Kansen voor versterking zelfzorg door eerstelijnszorg
De onderzoeken maken duidelijk dat Nederlanders vaak goed zelf met kleine kwalen om kunnen gaan, maar dat zelfzorgadvisering door zorgprofessionals de zelfredzaamheid kan vergroten. Door gericht zelfzorgadvies te geven en actief alternatieven voor receptgeneesmiddelen aan te reiken, kunnen huisartspraktijken bijdragen aan meer zelfredzaamheid en een lagere zorgdruk.